Het klinkt als een slechte horrorfilm, maar elk jaar wordt de Groningse Schildersbuurt geconfronteerd met een invasie van honderden pootlozen. Luid schreeuwend dringen ze massaal via gaten en kieren de huizen van onze buurt binnen. Ik heb het over de gierzwaluwen. Zwarte, sikkelvormige silhouetten, die vanaf begin mei door het zwerk boven onze buurt scheren. Soms wel met 120 kilometer per uur. Apodiformes is de Latijnse naam van deze vogelfamilie: de pootlozen. Ze kunnen niet lopen; hebben slechts klauwtjes waarmee ze als vleermuizen aan gebouwen of takken kunnen hangen. Maar zelfs dat doen ze zelden. Hun hele leven speelt zich af in de lucht. Daar zie je ze jagen, eten, paren, sjansen, dansen en hoor je ze oorverdovend gieren. Ze slapen zelfs vliegend!
Eeuwen geleden zijn gierzwaluwen onze gebouwen gaan zien als rotskliffen. Sindsdien leven ze samen met de mens. Aangezien een gierzwaluwfamilie per dag zo’n 20.000 insecten kan vangen, vinden sommige mensen dat helemaal niet erg. Integendeel; dat ruimt lekker op.
De gierzwaluw heeft helemaal niks met Vinex-wijken. Hij broedt in holtes en kieren en houdt dus van oude huizen. De grootste kolonies in de stad Groningen bevinden zich dan ook in de Oranjewijk en de Korrewegwijk bijvoorbeeld. Maar de allergrootste in onze Schildersbuurt. Hier staan nog huizen met creatieve baksteenverspringingen onder de dakgoot, van architecten uit de Amsterdamse School-periode. En hier liggen dakpannen nog wel eens los. Of zijn ze zelfs kapot, waardoor er nestingangen ontstaan.
Naast ‘de pootloze’ heeft de gierzwaluw trouwens nog een andere bijnaam: de honderd-dagen-vogel. Die slaat op zijn korte verblijf in ons land. Als één van de laatste trekvogels arriveert hij pas begin mei in Nederland, na een tocht van 7.000 kilometer vanuit Afrika. Begin augustus vertrekt hij alweer als één van de eerste vogels naar warmere oorden voorbij de evenaar.
De gierzwaluw is een heerlijke vogel. Zijn verschijning en geluid geven me een instant vakantiegevoel. Zijn geliefde oude gebouwen vol kieren en gaten staan natuurlijk vooral in mediterrane landen als Frankrijk, Griekenland en Italië. Het stikt er daar van. In de zonnige landen, waar men heel wat zuiniger omspringt met cultureel erfgoed dan in het zakelijke Nederland. Geen wonder dat het in ons land slecht gaat met deze vogel. Oude gebouwen verdwijnen hier als sneeuw voor de zon en worden vervangen door goed geïsoleerde nieuwbouw. Au revoir kieren en gaten, arrivederci nestholtes. Dus, als je je nou weer eens kapot ergert aan een rijtje vervallen studentenpanden in onze buurt, denk dan even aan de gierzwaluw. Voor hem zijn deze huizen van levensbelang. Dat verzacht wellicht de pijn een heel klein beetje.
Deze column verscheen eerder in de wijkkrant van de Schildersbuurt Groningen in oktober 2015.
Martin
Graag wil ik mijn grote waardering uiten over uw artikel over de gierzwaluwen in de Schildersbuurt in Groningen.
Sinds ik een aantal jaren geleden aan de Kraneweg kwam wonen geniet ik drie maanden per jaar van het fantastische spektakel die de gierzwaluwen vooral ´s avonds voor ons verzorgen. Hangend vanuit mijn ramen op de bovenste etage aan de Kraneweg zie ik deze geweldige diertjes gierend en razendsnel voorbij scheren, in grote groepen achter elkaar aan. Vaak vliegen ze rakelings langs me heen, dicht langs de gevels en daken. Een waanzinnig schouwspel!
Door mijn vader heb ik vanaf mijn vroege jeugd de verhalen gehoord over deze wonderbaarlijke vogels en daardoor een fascinatie voor hen ontwikkeld. Rond 1 mei arriveren ze op hun vertrouwde stek in onze buurt, wanneer het warm weer is iets eerder, wanneer het weer koud en nat is iets later. Het spotten van de eerste gierzwaluw wordt meteen aan iedereen in de familie gemeld!
Het vertrek van deze geliefde medebewoners rond 1 augustus doet mij altijd een beetje melancholisch voelen, alsof de echte zomer weer voorbij is. In gedachten wens ik hen allen een behouden reis, zo vele duizenden kilometers naar het zuiden, een tocht vol gevaren.
Ik hoop dat door uw artikel in het wijkblad van de Schildersbuurt meer bewoners van onze buurt zich bewust worden van deze fantastische dieren en dat we er met z´n allen aan (blijven) werken dat deze heerlijke vogels voor altijd welkom zijn in onze buurt!
Groet, Martin.
Mees
Leuke column paps, wanneer plaats je er weer eens één? Liefs Mees